Ελεύθερος από την υποταγή στους εκατομμυριούχους...
Ούτε για σενάριο επιστημονικής φαντασίας β' κατηγορίας, πόσο μάλλον για βάση «μυθιστορηματικής βιογραφίας»...
Στο νέο βιβλίο του Τζ. Μπαρνς για το Σοβιετικό συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς αναφερόμαστε και στην ολοσέλιδη σχεδόν παρουσίαση που του αφιέρωσε προ ημερών η «Εφημερίδα των Συντακτών», με τον εύγλωττο τίτλο «Ο Σοστακόβιτς και ο Στάλιν». Τι, λοιπόν, «νέο» πρόκειται να μας δώσει το εν λόγω βιβλίο για τη ζωή και το έργο του μεγάλου σοβιετικού συνθέτη, πέρα από τα γνωστά αναμασήματα για τον «καταπιεσμένο από το καθεστώς» μουσικοσυνθέτη; Τίποτα!
Τουλάχιστον αν κρίνουμε με βάση την εν λόγω παρουσίαση με τα χαρακτηριστικά κομμάτια του στυλ «Η ζωή του Ντ. Σοστακόβιτς κύλησε μεταξύ διώξεων και αποδοχής από το καθεστώς, με τον συνθέτη, όπως σκιαγραφείται και στο μυθιστόρημα του Μπαρνς, να καταλήγει ταπεινωμένος, ερείπιο σωματικό και ψυχικό. Θυσιάζει την αξιοπρέπειά του, ακόμα και τη μουσική του, μπροστά στη δύναμη της εξουσίας». Αυτό θα πει «επιστημονική»... μυθιστορία.
Και μάλιστα «έγκυρη». Να πώς τεκμηριώνεται: Το 1948 ο Σοστακόβιτς επισκέπτεται τις ΗΠΑ και μιλά μονότονα! «Σαν να θέλει να πείσει το αμερικάνικο κοινό ότι λέει όσα του υπαγορεύει το καθεστώς». Βέβαια, αν είναι να το πάμε τόσο «έγκυρα», μπορεί και να 'χε βαρεθεί από τα αντικομμουνιστικά κλισέ, λέμε εμείς...
«Το 1960, όταν του ζητάνε να γίνει μέλος του Κόμματος και πρόεδρος της Ενωσης Συνθετών, ο Τζ. Μπαρνς τον βάζει να σκέφτεται ότι ένα ήταν το μεγαλύτερό του λάθος: "έζησε πάρα πολύ"». Κακώς κάνει ο Μπαρνς λέμε εμείς! Θα έπρεπε «να τον βάζει να σκέφτεται» (!) ότι ο καπιταλισμός ήταν το καλύτερο σύστημα που υπήρξε. Τι, όχι; Δικός του δεν είναι ο Σοστακόβιτς; Ο,τι θέλει τον κάνει...
Πέρα από την πλάκα, ωστόσο, πέρα και από τη γνωστή «μυθιστορία», υπάρχει η αλήθεια της ζωής και του έργου του Σοστακόβιτς. Που δε θα μπορούσε να μην ακολουθήσει κι αυτός τη μοίρα όλων των μεγάλων κομμουνιστών δημιουργών. Ηταν πολύ μεγάλος για να μπορέσουν να τον αγνοήσουν. Γι' αυτό προσπαθούν όχι μόνο να τον φέρουν σε αντιπαράθεση με την κοινωνία που του έδωσε όλες τις δυνατότητες να μεγαλουργήσει, αλλά και να τον υποβαθμίσουν, να τον εμφανίσουν ως ένα υποταγμένο, φοβισμένο ανθρωπάκι, που τάχα αποδεχόταν τα πάντα προκειμένου να σώσει τη ζωή του.
Λες κι ένας τέτοιος «ταπεινωμένος» άνθρωπος που δε βίωνε, δεν ένιωθε δικά του όσα συντελούνταν στο πρώτο εργατικό κράτος στον κόσμο, θα μπορούσε να γράψει τέτοια μεγαλειώδη μουσική, για να υμνήσει την επανάσταση, όσο λίγοι! Λες και από ένα τέτοιο «ερείπιο» θα μπορούσε ποτέ να γραφτεί η 2η Συμφωνία για την Οχτωβριανή Επανάσταση, η 3η για την Παγκόσμια Ημέρα της Εργατιάς, η 7η για το ηρωικό Λένινγκραντ, η 11η για την επανάσταση του 1905 στη Ρωσία, η 12η που εμπνέεται από την Οχτωβριανή Επανάσταση και είναι ειδικά αφιερωμένη στον Λένιν.
Λογικό για τους αστούς μελετητές του να μην μπορούν να «νιώσουν» εκείνο που ο ίδιος, τρία χρόνια πριν πεθάνει, έλεγε το 1972: «Το μεγαλύτερο ευτύχημα για το σοβιετικό καλλιτέχνη είναι ότι το δημιουργικό του έργο είναι αξεχώριστο από τους γενικότερους μεγάλους στόχους της ανθρώπινης κουλτούρας, ότι νιώθει δική του υπόθεση τη ζωή και τις τύχες του λαού του και δε μετράει την κοινωνική πρόοδο, παρά με το μέτρο του κοινού συμφέροντος. Αυτό το κρίνω σαν μεγάλο πλεονέκτημα για έναν καλλιτέχνη, γιατί τον γλιτώνει από άκαρπες περιπλανήσεις και από ατομικιστικές αυταπάτες».
Εννοιες ξένες για τους αστούς...
Γι' αυτό και το 1956 ο ίδιος επέλεξε να απαντήσει σε άρθρο των «New York Times» με τίτλο: «Ο Σοστακόβιτς απόκτησε το δικαίωμα να είναι λιγάκι ελεύθερος». Μια απάντηση που ταιριάζει και στους όψιμους αστούς μελετητές του.
«Γιατί μόνο λιγάκι ελεύθερος; Εμείς στην ΕΣΣΔ είμαστε μαθημένοι στην πλήρη ελευθερία: Είμαστε ελεύθεροι από την υποταγή στους εκατομμυριούχους, ελεύθεροι από δωροδοκίες, ελεύθεροι από τους εκδότες (...). Εμείς οι Σοβιετικοί μουσικοί εκτιμάμε βαθιά την πνευματική ελευθερία που έχουμε στην τέχνη μας, που κατακτήθηκε απ' τον εργαζόμενο λαό. Εχουμε υψηλό αίσθημα ευθύνης απέναντι στο λαό για τον οποίο γράφουμε τη μουσική μας (...). Δεν έχω συναντήσει καλλιτέχνη που να μην έχει ανάγκη συμβουλών από την κοινωνία και τους αντιπροσώπους της, από το Κόμμα και την κοινότητα των μουσικών».
Από εκεί έπαιρνε συμβουλές ο Σοστακόβιτς. Ο συγγραφέας του βιβλίου;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου